Xin chào mọi người, lại là mình đây, ông nông dân Dũng Cá Xinh tập tành học Crypto! Ông nông dân này cũng thích vọc vạch, đủ thứ từ cây kim sợi chỉ đến… một cái gì đó mờ mờ gọi là Bitcoin! Để tránh cho các bạn không bị rối như tơ vò, mình sẽ cố gắng nói về Bitcoin bằng ngôn ngữ dễ hiểu nhất và theo cách hiểu rất nông dân của mình, có gì chưa chuẩn thì anh em cứ chửi luôn ở phần comment nha ^^, học mãi mà vẫn thấy nó cứ “ảo diệu” vãi chưởng ^^!
Mấy câu hỏi thường gặp nhất mà mình hay gặp
Bitcoin là cái gì mà thiên hạ rùm beng thế?
Bitcoin, nghe đồn từ đâu đó giống như “đồng tiền ma” mà các hacker dùng để mua bán “gì đó đen tối”. Ừm, nhưng mà thực ra không hẳn vậy đâu nha. Bitcoin chính là một loại tiền kỹ thuật số, không khác gì các số dư mà bạn có trên app ngân hàng – chỉ là nó không có ngân hàng nào quản lý cả. Nó được tạo ra bởi một người (hay có thể là một nhóm) với cái tên cũng bí ẩn như bản thân nó: Satoshi Nakamoto. Bitcoin không phải là tiền giấy, không phải vàng, mà cũng chẳng phải mấy đồng xu xinh xinh. Nó là mã máy tính, là số 0 và 1, và “đẻ” ra từ máy tính.
Cũng có thể tưởng tượng Bitcoin giống như một loại “bùa phép” được mã hóa, và chỉ có người sở hữu cái “chìa khóa bí mật” mới mở được thôi. Mình biết nghe có vẻ rất thần bí, nhưng đó chính là lý do tại sao người ta lại gọi nó là tiền điện tử.
Nguồn gốc Bitcoin: Satoshi là ai và tại sao thế giới lại rộn ràng với “đồng tiền từ hư không” này?
Nói về Bitcoin mà không nhắc đến Satoshi Nakamoto thì khác gì nói về Bạch Tuyết mà không nhắc đến bảy chú lùn. Nhưng mà khổ một nỗi là Satoshi Nakamoto này chẳng ai biết mặt mũi ra sao cả. Một nhân vật giấu mặt, tự dưng xuất hiện, đưa ra một thứ mà ai cũng nghĩ “không thể nào” nhưng lại thành “có thật”.
Năm 2008, trong khi mọi người còn đang đau khổ với khủng hoảng tài chính, Satoshi nhảy ra và đăng một bài báo với tiêu đề “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System”. Ý tưởng là tạo ra một hệ thống tiền tệ không cần qua trung gian, không ngân hàng, không chính phủ, mà chỉ có “người với người”. Một năm sau, vào năm 2009, giao dịch Bitcoin đầu tiên được thực hiện. Vậy là sinh ra một huyền thoại.
Đào Bitcoin là gì? Đào vàng thì còn hiểu, chứ đào số 0 và 1 kiểu gì?
Đây là chỗ mà mình biết sẽ có người lăn tăn. Bitcoin không phải đào bằng cuốc xẻng hay cào xới như trong game nông trại vui vẻ đâu. Nó được gọi là “đào” vì việc tạo ra Bitcoin mới phải dựa trên một quá trình giải mã phức tạp. Giống như bạn phải giải một đống câu đố hóc búa để tìm ra viên đá quý, các thợ đào (miners) dùng máy tính siêu mạnh để giải những bài toán siêu phức tạp. Khi giải được, bạn sẽ được thưởng bằng Bitcoin mới.
Còn lý do tại sao lại phải giải bài toán? À, đơn giản vì Bitcoin không muốn ai cũng có thể tạo ra nó một cách dễ dàng. Nếu thế thì ai cũng sẽ giàu nhỉ? Vậy nên, công việc đào này không dành cho người thiếu kiên nhẫn. Còn nữa, chi phí điện để đào Bitcoin có khi còn đắt hơn cả số Bitcoin đào được.
Blockchain: Xích nè, xích nè, cái gì cũng xích lại thành chuỗi!
Để hiểu Bitcoin mà không nói về blockchain thì giống như kể chuyện đi rừng mà không nhắc đến rừng. Blockchain là một chuỗi (chain) của các khối (block), và mỗi khối chứa các thông tin về giao dịch. Mỗi khi có ai đó giao dịch bằng Bitcoin, thông tin đó được lưu lại trong một khối mới. Khối này sẽ được liên kết với các khối trước đó, và thế là tạo thành một chuỗi khối dài dằng dặc.
Blockchain giống như một cuốn sổ cái công khai mà ai cũng có thể xem nhưng không ai có thể sửa. Nó giúp Bitcoin trở nên minh bạch (nghe xịn xò chưa?) và an toàn, vì nếu bạn định “hack” nó thì phải hack cả chuỗi, mà chuỗi này lại được giữ ở hàng ngàn, thậm chí hàng triệu máy tính trên khắp thế giới.
Tại sao giá Bitcoin lúc lên trời lúc lại xuống vực?
Bitcoin nổi tiếng với việc giá cả “hát ca lên xuống như điện xẹt”. Một ngày bạn đang thấy nó 60.000 USD, hôm sau thức dậy nó còn có 30.000 USD, không khác gì đi tàu lượn siêu tốc cả. Lý do cho sự “phập phù” này là vì Bitcoin chưa ổn định và cũng không có cơ quan nào điều tiết. Giá trị của nó hoàn toàn phụ thuộc vào cung và cầu trên thị trường. Nhiều người mua – giá lên, nhiều người bán – giá xuống. Thêm vào đó, mỗi khi có tin tức gì đó như Elon Musk tweet vài chữ thôi cũng làm giá Bitcoin “bay nhảy” như cánh bướm.
Bitcoin có hợp pháp không?
“Bitcoin có hợp pháp không?” – đây là câu hỏi mà mình cũng từng đau đầu tìm hiểu. Tin vui là ở một số nước, Bitcoin được chấp nhận, thậm chí có những quán cà phê bạn có thể dùng Bitcoin để thanh toán. Nhưng tin không vui là không phải ở đâu cũng vậy. Có nơi, Bitcoin bị coi như là công cụ của bọn xấu, như ở Trung Quốc chẳng hạn, họ cấm tiệt việc giao dịch Bitcoin.
Tại Việt Nam, Bitcoin được công nhận là tài sản, nhưng bạn không thể dùng nó như tiền để mua bán hàng hóa. Thế nên, hãy tìm hiểu kỹ quy định ở nơi bạn sống nhé.
Đó chỉ là vài điểm chính của câu chuyện Bitcoin, từ nguồn gốc bí ẩn, cách thức tạo ra, cho đến cách nó bay nhảy trong thế giới tài chính đầy biến động. Việc giải thích về Bitcoin mà giữ cho dễ hiểu và hài hước cũng là một thử thách không hề nhỏ, nhưng hy vọng bạn đã có một chút “khái niệm” về đồng tiền này.
Và nếu anh chị em vẫn còn chút tò mò thì thử xem thêm 20 câu hỏi cũng hay được hỏi liên quan đến BTC nha!
Hỏi nhanh – Đáp gọn
Bitcoin có phải tiền thật không?
- Ừm, nó là tiền ảo, nhưng thật đấy nha. Nó không phải là tiền giấy mà bạn có thể sờ nắn, nhưng bạn có thể dùng nó để mua đồ (ở đâu chấp nhận). Nói cách khác, nó thật ở chỗ giá trị, nhưng lại ảo ở chỗ bạn không thể bỏ vào ví da.
Làm thế nào để sở hữu Bitcoin?
- Có hai cách: Một là đi mua trên các sàn giao dịch như Binance hay Coinbase, hai là trở thành “thợ mỏ” và đào nó. Đào thì nghe hấp dẫn nhưng có thể bạn sẽ cháy túi vì tiền điện trước khi kịp đào ra được đồng nào.
Tại sao người ta lại gọi là “đồng tiền của tương lai”?
- Vì nó không phải do chính phủ phát hành và không phụ thuộc vào ngân hàng. Nó không bị lạm phát do chính sách tiền tệ của quốc gia. Kiểu như một ngày nào đó, khi mọi người đều dùng Bitcoin, thì tiền giấy sẽ trở thành… “của quá khứ” thôi.
Bitcoin có thể bị hack không?
- Blockchain của Bitcoin là siêu an toàn, nhưng điều đó không có nghĩa là không ai mất Bitcoin. Người ta không hack được blockchain, nhưng có thể hack tài khoản người dùng nếu bạn bảo mật không tốt. Hack ví thì dễ hơn hack blockchain nhé.
Tại sao lại có giới hạn 21 triệu Bitcoin?
- Ồ, đây là câu hỏi về “kho báu” đấy. Bitcoin có giới hạn tối đa là 21 triệu đồng, nghĩa là sau khi đào hết thì không thể nào tạo ra thêm. Điều này giống như trữ vàng – nó khan hiếm, và chính sự khan hiếm này làm cho nó có giá trị.
Bitcoin có phải là một kiểu lừa đảo không?
- Có người nói Bitcoin là bong bóng, có người bảo nó là vàng của tương lai. Thực tế, bản thân Bitcoin không phải là lừa đảo, nhưng rất nhiều vụ lừa đảo đã lợi dụng nó. Giống như dao – bản thân cái dao không có tội, chỉ là cách người ta dùng thôi!
Bitcoin và blockchain có phải là một không?
- Không đâu. Bitcoin chỉ là một ứng dụng của blockchain. Blockchain giống như internet, còn Bitcoin giống như một trang web sử dụng internet vậy.
Satoshi là gì?
- Một satoshi là đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin, bằng 0,00000001 BTC. Nói nôm na, giống như đồng lẻ của Bitcoin vậy. Có ai mà giàu đến mức không cần lẻ đâu!
Tại sao mọi người lại nói Bitcoin không cần ngân hàng?
- Vì tất cả các giao dịch Bitcoin đều được xác nhận bởi mạng lưới máy tính phi tập trung. Không cần ngân hàng đứng giữa để quản lý, Bitcoin hoạt động như một kiểu “ngân hàng tự quản”.
Có nên đầu tư vào Bitcoin không?
- Câu hỏi này nghe căng nha. Nếu bạn thích cảm giác mạnh như chơi tàu lượn, thì Bitcoin hợp lắm, vì giá nó biến động chóng mặt. Nhưng nhớ rằng “đầu tư” nghĩa là có thể mất hết, nên đừng bỏ hết trứng vào giỏ này nha. Nói chung câu thần chú của tớ luôn là “
Bitcoin có ảnh hưởng đến môi trường không?
- Có đấy. Việc đào Bitcoin tốn rất nhiều điện năng vì các thợ mỏ phải dùng những chiếc máy tính cực kỳ mạnh. Điều này góp phần làm gia tăng lượng khí thải, và đó là lý do một số người gọi Bitcoin là không thân thiện với môi trường.
Ví Bitcoin là gì và tại sao cần nó?
- Ví Bitcoin giống như cái “két sắt” để giữ Bitcoin của bạn, nhưng mà nó không phải két thật mà là một loại phần mềm hoặc thiết bị. Nó có chìa khóa riêng – nếu mất chìa này thì xem như bạn mất sạch tiền.
Bitcoin có phải đồng tiền ẩn danh không?
- Vừa ẩn danh, vừa không. Các giao dịch Bitcoin không ghi tên người thực hiện, chỉ có địa chỉ ví. Nhưng nếu ai biết địa chỉ ví đó thuộc về bạn, thì họ cũng biết bạn đang làm gì với nó. Thế nên ẩn danh nhưng dễ lộ danh là vậy.
Tại sao mỗi Bitcoin lại có giá khác nhau ở các sàn giao dịch?
- Mỗi sàn là một thị trường riêng với cung cầu riêng. Giống như đi chợ, bạn sẽ thấy giá rau muống ở chợ A và chợ B có thể khác nhau vì người bán và người mua cũng khác.
Tôi có thể bị mất toàn bộ Bitcoin không?
- Hoàn toàn có thể, nếu bạn mất chìa khóa riêng của ví, bị hack, hay giao Bitcoin cho mấy vụ lừa đảo đầu tư không rõ nguồn gốc. Bitcoin giống như vàng vậy, không phải mất là đi tìm được đâu.
Nếu mất ví điện tử thì có thể lấy lại Bitcoin không?
- Không, mất ví điện tử thì cũng như mất chìa khóa két mà không thể làm lại. Đây là điểm mà bạn phải cực kỳ cẩn thận khi giữ chìa khóa của mình.
Tại sao một số nước lại cấm Bitcoin?
- Chính phủ các nước cấm Bitcoin vì nó không chịu sự quản lý của nhà nước, nên họ lo sợ rằng Bitcoin có thể được sử dụng để rửa tiền, trốn thuế hay làm gian lận. Hơn nữa, nó đe dọa sự kiểm soát của họ đối với hệ thống tài chính.
Liệu có khi nào Bitcoin trở nên vô giá trị không?
- Không ai dám chắc chắn. Bitcoin có giá trị vì mọi người tin tưởng vào nó. Nếu một ngày tất cả mọi người không còn tin tưởng, thì có thể nó sẽ trở về giá trị 0.
Có thể dùng Bitcoin để mua cà phê được không?
- Có thể nha, nếu bạn sống ở một nơi mà các quán cà phê chấp nhận Bitcoin. Nhưng ở Việt Nam, cho đến thời điểm mình đang chém gió này (03/10/2024) thì chắc là 99,99% quán cafe không chấp nhận (chủ yếu là vì không hợp pháp)
Bitcoin khác gì với tiền điện tử khác như Ethereum?
- Bitcoin là “ông tổ” của tiền điện tử, còn Ethereum là một nền tảng dùng blockchain để tạo ra các ứng dụng phi tập trung. Nói đơn giản thì Bitcoin như vàng, còn Ethereum là công viên trò chơi với nhiều tính năng vui vẻ hơn.
